Bij Leren Leren Nederland zijn we blij met ons netwerk van door LLN opgeleide professionals. Deze trainers zijn Specialist Executieve Vaardigheden binnen hun school of coachpraktijk en organiseren EF-trainingen en -workshops voor verschillende doelgroepen.

Trainer/coach Inge Verboom volgde bij ons de Train de Trainer - Werken Executieve Vaardigheden) en geeft sindsdien EF-trainingen aan docenten en leerlingen in het PO, VO en VSO. Zij werkt hiervoor samen met Annienke Vastenhout, die als zelfstandig coach/begeleider in het onderwijs werkzaam is. We spraken het tweetal over hun ervaringen met onze leermiddelen en het trainen van EF.

Inge Verboom werkte jarenlang in de  jeugdhulpverlening en rolde vanuit die functie het onderwijs in als zorgcoördinator. Annienke Vastenhout stond meer dan twintig jaar voor de klas, was IB-er en coördineerde de zorg voor leerlingen die meer zorg nodig hadden. Vanuit hun eigen coachpraktijk geven Inge en Annienke EF-training &  coaching aan docenten, mentoren en jongeren. Daarnaast begeleiden ze kinderen en ouders in individuele trajecten.

‘De visie van Leren Leren Nederland Elk kind voelt zich gezien en gehoord sluit erg aan op de dagelijkse praktijk, ’ vertellen Inge en Annienke enthousiast. ‘Wij werken vanuit zo’n zelfde passie. We kunnen qua vaardigheden van alles van pubers verwachten, maar als we hen geen middelen of tools geven, gaan ze het ook niet leren. In groep 7 en 8 kunnen we de kinderen er al bewust van maken dat je ook in die executieve functies heel veel keuzes hebt.’

Volgehouden aandacht
Verzoeken voor EF-trainingen die bij Inge en Annienke binnenkomen, zijn van mentoren, VMBO-scholen en de bovenbouw van PO. Wat zijn hun ervaringen tot nu toe? Inge: ‘Wanneer scholen ons bellen met het verzoek dat ze graag met EF aan de slag willen, is mijn vraag altijd: ‘Waaraan is er precies behoefte? En wat doen jullie al op het gebied van EF?’ Hun antwoorden verwerken wij in onze presentatie, zodat het herkenbaar voor de docenten is.

Wij denken graag met de school mee voor een op maat gemaakt programma. Tijdens de training willen we docenten en mentoren bewust maken en hen actief betrekken bij het proces. Wat we zien in de trainingen is dat docenten vaak precies doen wat zij zelf ervaren in de klas. Wanneer een training te lang duurt, gaan docenten ook kletsen en andere dingen doen, net zoals hun leerlingen.

Niets menselijks is hen vreemd, dus dat benoemen we in de training, het zorgt voor bewustwording. Dan zeggen we ‘EF-volgehouden aandacht’, jij verdient hierin ook nog wel wat oefening’ [lacht]. Ook denken we mee over hoe ze EF kunnen implementeren in reeds bestaande schoolmethodes, zodat het niet teveel belasting geeft. Met kleine dingen kan je het onderwijs zo aanpassen dat het veel meer executieve functie proof is, waardoor je veel leerlingen helpt.’

Bewustwording creëren
Executieve functies en vaardigheden zijn niets nieuws én geen taakverzwaring voor de docent. Dat benadrukken Inge en Annienke dan ook in hun trainingen: ‘Docenten moeten bij EF niet het gevoel krijgen dat ze er nog meer op hun bordje bij krijgen. Het is mooi om bewustwording te creëren zodat bestaande doelen van de lesopzet gecombineerd kunnen worden met de EF.

Elke ochtend weer; Wat is het doel van de les en wat verwacht ik van jullie met het huiswerk? Neem daarin de EF-termen mee, zoals: ‘ik verwacht van jullie dat je tien minuten rustig kunt werken.’ Dan kan je leerlingen daarvan bewuster maken.

Wat we proberen, is uitvergroten wat ze al doen. Laten zien dat jij ook stappen neemt om tot je doel te komen, of dat je het soms ook moeilijk vindt om je aandacht erbij te houden. Het is een versterking van hun didactische aanbod. Daarom geven we ook dat soort praktische voorbeelden erbij om te
laten zien hoe makkelijk het ook kan. En dat je met kleine aanpassingen EF iedere keer weer kunt agenderen.’

Heel praktisch
Naast het geven van teamtrainingen begeleiden Inge en Annienke individuele leerlingen. Hoe gebruiken ze de EF-materialen van Leren Leren Nederland bij pubers? ‘Mentoren melden leerlingen aan bij de zorgcoördinator, die hen in groepjes van vier bij ons langs laat komen.
Dat is een veilige setting, met een overzichtelijk aantal.

We vragen de leerling bij binnenkomst ‘Waarom ben je hier?’ Die antwoordt dan meestal ‘moest van mijn mentor’ of ‘moest van mijn moeder’. Het leerdoel van de ouders of professionals voor de jongere is vaak leren leren en leren plannen. We vragen daarom altijd: ‘Wat wil je zèlf leren?’ De Gesprekskaarten Executieve Functies en werkvormen van LLN zijn hierbij heel praktisch.

Als je de kaarten gebruikt, ga je met hen in gesprek, maar het is niet tè confronterend. We zetten de jongeren aan een tafel, leggen de kaarten neer en ze gaan ermee aan de slag. De eerste training is altijd een beetje spannend, de tweede gaat al meer relaxed. Ze merken dan ‘Oh, hij heeft dat ook en zij ook. We lopen allemaal tegen hetzelfde aan.’

Kletsen met kraaltjes
In de LLN-toolbox BO zitten kletskraaltjes van Inge, die ze bedacht voor haar eigen praktijk. Met de kletskraaltjes kunnen ouders of professionals met kinderen in gesprek gaan over gevoelens. Hoe kwam ze eigenlijk op het idee? Inge: ‘In de jeugdhulpverlening en ook in mijn eigen praktijk merkte ik dat veel ouders het ingewikkeld vinden om met kinderen over hun gevoelens te praten.

Ouders hebben zelf vaak gevoelens over een situatie. Ze vinden het lastig om die dan even te parkeren, omdat het gevoel van het kind op dat moment belangrijker is. Of ze weten gewoon niet hoe ze moeten beginnen. Toen dacht ik: Hoe kan ik dat laagdrempelig en visueel maken? Zo kwam ik op die kraaltjes. ’s Ochtends wordt het kind wakker, ziet de kraaltjes en denkt dan weer even terug aan het gesprek. Op deze manier geef je kinderen woorden voor hun gevoelens en kunnen ze die gebruiken wanneer ze in een zelfde soort situatie terechtkomen.’

Gezien en gehoord
Dit schooljaar staan er nog meer EF-trainingen op het programma, voor zowel docenten als leerlingen. Denken Inge en Annienke na afronding van een traject dat de leerlingen zich gezien en gehoord hebben gevoeld? ‘Ja, dat denken wij wel. Wij vinden het belangrijk bij de trainingen dat de kinderen het gevoel hebben dat ze een volgende stap kunnen zetten.

We hadden een jongen die bij het weggaan zei: ‘Nou, mevrouw, bedankt, ik heb in deze paar trainingen meer geleerd dan het hele jaar op school.’ Dat was een heel mooi compliment. En een paar weken geleden vertelde een van de leerlingen over de Gesprekskaarten Executieve Functies ‘Hé, eindelijk begrijpt iemand mij’.

Die kaarten passen bij hen. Er zit altijd wel iets tussen waarmee ze verder kunnen. Ook maken we veel werk van onze verslaglegging. Wij maken foto's die we verwerken in een verslag voor de jongere zelf. Ons verslag sturen we ook naar de mentor en ouders. We hopen natuurlijk dat ze gaan doorpakken na wat wij hier besproken hebben. We hebben ze iets kunnen meegeven, hebben ze bewust gemaakt van hetgeen waar ze hartstikke goed in zijn en wat nog aandacht nodig heeft.’

Wil je net als Inge en Annienke ook trainingen Werken aan Executieve Vaardigheden geven? Meld je dan aan voor een Train de trainer. ‘