Als professional vraag je je misschien af: moeten we met álle leerlingen apart werken aan het ontwikkelen van hun executieve vaardigheden? Gisteren gingen wij een schoolbezoek brengen aan Chantal, een leerkracht die de methodiek van LLN (Leren Leren Nederland) heeft geïntegreerd in haar lessen.

Dit bezoek gaf een fijn inzicht in hoe executieve vaardigheden eenvoudig in het onderwijs kunnen worden ingezet.

Executieve vaardigheden zijn belangrijk voor het succes van leerlingen, zowel binnen als buiten de klas. Echter, voor ongeveer 80% van de leerlingen volstaat een voorspelbare, duidelijke omgeving, waarin goed gemodelleerd wordt, om deze vaardigheden te ontwikkelen. Het is voor de overige 20% dat we een stap verder moeten gaan.

Gisteren hebben we Chantal bezocht op school. Zij heeft de methodiek van LLN volledig geïntegreerd in haar lessen. De twee executieve functies volgens het jaarprogramma (gratis op de website) heeft ze met de leerlingen besproken. De vaardigheden die bij deze functies horen heeft ze samen met haar leerlingen geselecteerd en daar is een klassendoel uit voortgekomen. Dit staat centraal en de kaarten hangen zichtbaar in de klas.

Door dit samen te doen zorgt het voor betrokkenheid en creëert zij een omgeving waarin haar leerlingen verantwoordelijk zijn voor hun eigen leren.

Chantal start haar les. Ze legt uit wat de bedoeling is en haar leerlingen gaan zelfstandig aan de slag. Het valt op hoe rustig het is in de klas en de leerlingen gedijen er goed bij. Eén leerling heeft een timer nodig om zich tijdens de les te kunnen concentreren op zijn taak. Chantal stelt de timer in op 10 minuten en plaatst deze op zijn tafel. Het is zo gewoon dat de andere leerlingen er niet eens naar omkijken. Vervolgens gaat hij direct aan het werk.

Een andere leerling heeft extra uitleg nodig en komt bij Chantal aan haar bureau zitten. Ook hier reageren de leerlingen normaal op. Het gebruik van eenvoudige hulpmiddelen zoals een timer voor een leerling die extra focus nodig heeft, of het bieden van extra uitleg aan een ander, onderstreept de individualiteit van de leerbehoeften zonder de klasdynamiek te verstoren.

Daarna gaan ze verder met het volgende onderdeel: spellen spelen. Chantal gebruikt dit als een kans om executieve vaardigheden te oefenen, met name het doorzettingsvermogen.

Een deel van de groep begint met het spel Moddervarkens. Zij kennen de spelregels goed en kunnen direct beginnen. Het nieuwe, onbekende spel Take 10 geeft ze, met opzet, zonder uitleg aan een ander groepje leerlingen. Deze leerlingen heeft ze bewust gekozen en vertelt hen dat ze zelf moeten ontdekken hoe het spel werkt. Zelfs als ze er niet uitkomen en willen stoppen, maakt ze bespreekbaar dat dit precies is waar ze met deze leerlingen aan wil werken.

Ze wijst naar het klassendoel "doorzetten als iets moeilijk is". Ze vraagt wat ze nodig hebben om door te zetten en het spel te blijven spelen. Ze maakt ook meteen de link met het voorgezet onderwijs. Daar moet je ook doorzetten bij het leren van je Franse woordjes voor de toets en kun je niet zomaar opgeven en besluiten te stoppen. Het punt is duidelijk gemaakt.

Dus, terugkomend op de vraag: moeten we met alle leerlingen werken aan executieve vaardigheden? Chantal's voorbeeld laat zien dat terwijl sommige leerlingen misschien meer gerichte ondersteuning nodig hebben, een goed gestructureerde, voorspelbare omgeving waarin verwachtingen duidelijk zijn en succes wordt gemodelleerd, de meesten zal helpen om deze vaardigheden te ontwikkelen.

Luister hieronder het gesprek met Chantal dat we met haar voerden over executieve vaardigheden bij haar op school.